Implikasi perubahan guna tanah ke atas regim hidrologi di Sungai Batang Jerlang, Negeri Sembilan
Fenomena ketidakseimbangan imbangan air dalam kitaran hidrologi menjadi cabaran utama dalam memastikan ekosistem lembangan sungai kekal terpelihara. Implikasi terhadap ketidakseimbangan telah menyebabkan kejadian bencana seperti banjir dan kemusnahan ekosistem semula jadi sungai. Faktor aktiviti gun...
| Main Authors: | , , , , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | English |
| Published: |
Penerbit Universiti Kebangsaan Malaysia
2025
|
| Online Access: | http://journalarticle.ukm.my/25360/ http://journalarticle.ukm.my/25360/1/494_507%20Implikasi%20Perubahan%20Guna%20Tanah%20Ke%20Atas.pdf |
| Summary: | Fenomena ketidakseimbangan imbangan air dalam kitaran hidrologi menjadi cabaran utama dalam memastikan ekosistem lembangan sungai kekal terpelihara. Implikasi terhadap ketidakseimbangan telah menyebabkan kejadian bencana seperti banjir dan kemusnahan ekosistem semula jadi sungai. Faktor aktiviti guna tanah dan perubahan litupan tanah menjadi punca kepada ketidakseimbangan yang berlaku khususnya air larian. Perubahan guna tanah telah meningkatkan kadar air larian permukaan dan menyumbang kepada kejadian banjir setempat. Kajian ini meneliti perubahan guna tanah dalam tempoh 10 tahun (2012–2022) serta kesannya terhadap penghasilan air larian di lembangan sungai Batang Jerlang, Negeri Sembilan. Data hujan selama 26 tahun dianalisis menggunakan kaedah Normal dan Gumbel serta analisis air larian menggunakan kaedah Rasional berdasarkan ARI 2, 5, 10, 50, dan 100 tahun. Data spatial guna tanah dianalisis menggunakan perisian ArcGIS. Hasil kajian menunjukkan guna tanah jenis hutan dan badan air mengalami pengurangan sebanyak 6.92% dan 0.092%, manakala pertanian dan perlombongan mencatatkan peningkatan masing-masing sebanyak 5.01% dan 1.196%. Perubahan guna tanah telah meningkatkan tahap ketepuan kawasan (Nilai Koefisien) daripada 0.421 kepada 0.425 dalam tempoh 10 tahun. Akibatnya, kadar air larian permukaan meningkat daripada 0.67 m³/s pada kala ulang 2 tahun kepada 1.25 m³/s pada kala ulang 100 tahun. Peningkatan kadar air larian permukaan menyebabkan ciri hidraulik dan hidrologi lembangan mengalami gangguan. Justeru, pengurusan lembangan sungai bersepadu perlu diperkasakan bagi mengawal peningkatan air larian dan memastikan lembangan Batang Jerlang terus membekalkan sumber air bersih serta ekosistem sungai terus terpelihara. Pemantauan dan pengawalan oleh pihak berkuasa perlu diperluaskan bagi memastikan kesinambungan fungsi ekosistem lembangan. |
|---|